Tên đề tài: “Nghiên cứu đặc tính thực vật, nông học và đông lạnh trái của dòng nhãn mới phát hiện trên Giồng nhãn Bạc Liêu”.

 Tác giả: Nguyễn Thị Kiều, Khóa: 2013

 Chuyên ngành: Khoa học cây trồng; Mã số: 9620110. Nhóm ngành: Nông, lâm nghiệp và thủy sản

 Người hướng dẫn chính: GS.TS. Nguyễn Bảo Vệ - Trường Đại học Cần Thơ.

 Người hướng dẫn phụ: TS. Huỳnh Minh Hoàng - Sở Khoa học và Công nghệ Bạc Liêu.

 Thời gian bảo vệ: 8 giờ 00, thứ năm ngày 12 tháng 7 năm 2018.

 Địa điểm bảo vệ: Phòng Bảo vệ luận án tiến sĩ (Phòng họp 3, lầu 2, Nhà điều hành), Khu II – Trường Đại học Cần Thơ

1. Tóm tắt nội dung luận án

Đề tài “Nghiên cứu đặc tính thực vật, nông học và đông lạnh trái của dòng nhãn mới phát hiện trên Giồng nhãn Bạc Liêu” được thực hiện từ năm 2013 đến 2016 tại giồng nhãn Bạc Liêu và các vùng trồng nhãn trọng điểm ven biển như Sóc Trăng, Trà Vinh và Bến Tre. Các thí nghiệm được bố trí nhằm mục tiêu xác định đặc điểm hình thái thực vật, nông học và dấu phân tử ADN của dòng nhãn mới; Đánh giá sự sinh trưởng và phát triển dòng nhãn mới ở các độ tuổi của cây, phương pháp nhân giống vô tính (NGVT) và vùng canh tác khác nhau; Tìm biện pháp canh tác nâng cao khả năng đông lạnh trái nhãn dòng mới. Kết quả nghiên cứu đã xác định được dòng nhãn mới qua một số tính trạng khác biệt về hình thái thực vật, nông học và dấu phân tử ADN của giống như: Lá lớn, dạng lá rộng, bầu dục và cách sắp xếp lá chét/lá kép hơi đối, phát hoa lớn, trái dạng cầu dẹt, bờ vai gốc trái nhô cao, trái to (21,6 g), cơm dày với tỷ lệ thịt chiếm 70,8%, thịt trái cứng giòn, khô ráo và ít nước (78%), cấu trúc mô vững chắc phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng và tiêu chuẩn xuất khẩu. Dòng nhãn mới có dạng lá gần giống với nhãn Giồng Bạc Liêu (GBL) nhưng dạng trái thì tương đồng với nhãn Xuồng cơm vàng (XCV). Dòng nhãn mới có trình tự các Nucleotide trên vùng gen ITS khác với giống nhãn GBL ở 2 vị trí và nhãn XCV ở 3 vị trí. Mối quan hệ di truyền của dòng nhãn mới gần với giống nhãn GBL hơn so với nhãn XCV. Dòng nhãn mới sinh trưởng và phát triển mạnh, cây 10 năm tuổi có chu vi thân 0,92 m và năng suất đạt trên 70 kg/cây. Tính đặc trưng của giống về hình dạng và màu sắc hoa, lá, trái và thân không bị thay đổi theo độ tuổi cây, phương pháp NGVT và trồng trên các vùng canh tác khác nhau. Nhân giống vô tính bằng phương pháp ghép đã làm tăng khả năng sinh trưởng và phát triển của cây so với trồng bằng nhánh chiết, trong đó gốc ghép Tiêu da bò (TDB) thể hiện ưu thế hơn gốc ghép XCV. Trái của dòng nhãn mới có khả năng bảo quản đông lạnh tốt, trái vẫn còn chất lượng thương phẩm sau đông lạnh (ở -45⁰C 30 phút và trữ đông ở -18⁰C 30 ngày). Cung cấp calcium cho trái dạng CaCl₂ (2,5%) 3 lần phun ở giai đoạn tiền thu hoạch (TTH) hay nhúng CaCl₂ 8% 20 phút sau thu hoạch (STH) làm tăng hàm lượng calcium pectat trong trái, ổn định chất lượng trái trong bảo quản đông lạnh thông qua làm tăng độ cứng chắc thịt trái, làm giảm rò rỉ ion qua màng tế bào, giảm thiệt hại mô thịt trái nhưng không làm giảm năng suất và chất lượng trái. Biện pháp che gốc 10 tuần sau đậu trái (SĐT) đến thu hoạch (TH) làm giảm ẩm độ đất, cho hiệu quả tốt trong việc nâng cao khả năng bảo quản đông lạnh trái thông qua làm giảm hàm lượng nước thịt trái. Biện pháp tác động kết hợp giữa che gốc 10 tuần SĐT đến TH với nhúng CaCl₂ 8% 20 phút STH đã nâng cao hiệu quả bảo quản đông lạnh trái.

Từ khóa: Dòng nhãn mới, Dimocarpus longan Lour., chất lượng trái nhãn, trái nhãn đông lạnh

2. Những kết quả mới của luận án

Luận án xác định được một dòng nhãn mới có những đặc tính vượt trội so với một số giống nhãn được trồng phổ biến ở Đồng bằng sông Cửu Long, dòng nhãn có năng suất cao, trái lớn, thịt trái dày, cứng giòn, ít nước, thơm ngon phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng và tiêu chuẩn xuất khẩu. Đặc biệt, trái dòng nhãn mới sau quá trình bảo quản đông lạnh (ở -45⁰C 30 phút và trữ đông ở -18⁰C 30 ngày) vẫn duy trì được chất lượng thương phẩm. Luận án còn xác định được các biện pháp kỹ thuật về cung cấp calcium cho trái ở giai đoạn TTH và STH; Che gốc giai đoạn TTH hoặc biện pháp kết hợp giữa che gốc và cung cấp calcium đã tác động có hiệu quả trong việc nâng cao khả năng đông lạnh trái của dòng nhãn mới mà không ảnh hưởng làm giảm năng suất và chất lượng trái. Xác định được khả năng đông lạnh trái nhãn có mối tương quan thuận với hàm lượng Ca-pectate trong thịt trái và tương quan nghịch với hàm lượng nước thịt trái thông qua một số chỉ tiêu liên quan đến tính đông lạnh trái như: Độ cứng, độ rò rỉ ion qua màng tế bào, chỉ số thiệt hại mô thịt trái.    

3. Các ứng dụng/ khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu của luận án là cơ sở khoa học quan trọng, phục vụ tốt cho công tác nghiên cứu và giảng dạy;

Luận án đã cung cấp thông tin về một dòng nhãn mới góp phần đa dạng hóa giống nhãn phục vụ cho sản xuất.

Luận án nghiên cứu đánh giá được sự sinh trưởng và phát triển của dòng nhãn mới ở các độ tuổi của cây, các phương pháp nhân giống vô tính và các vùng canh tác khác nhau để làm cơ sở quy hoạch và phát triển vùng trồng nhãn trọng điểm.

Các giải pháp kỹ thuật được nghiên cứu ứng dụng nâng cao khả năng bảo quản đông lạnh trái đã thật sự mang lại hiệu quả, làm cơ sở tham khảo cho việc hoạch định chiến lược phát triển nhãn đông lạnh xuất khẩu ở Việt Nam.

Cần tiếp tục nghiên cứu ảnh hưởng của phân đạm và kali nhằm nâng cao chất lượng và khả năng chịu đông lạnh của trái dòng nhãn mới.

Nghiên cứu hoàn thiện qui trình kỹ thuật canh tác để nâng cao năng suất trái dòng nhãn mới.

1. Summary of the thesis

The thesis on “A study on plant characteristics, agronomy, and fruit freezing of a newly-discovered variety of longan in Bac Lieu longan planting Area” was conducted from 2013 to 2016 in Bac Lieu longan planting area and the key coastal areas for planting longans such as Soc Trang, Tra Vinh, and Ben Tre. The experiments were set to identify the characteristics of plant forms, agronomy, and ADN traces of the new variety of longans; evaluate the growing and developing process of the new variety of longans based on the ages of the trees, different cloning and planting areas; look for methods of planting that enhance the ability to freeze a longan of the new variety. The results of the study identified the new variety of longans through some states that differ from each other on plant forms, agronomy, and ADN traces of the variety such as: big leaves, wide and oval leaves, and relatively opposite way of aranging leaflet/compound leafs, big inflorescence, spherical and flat fruit, higher left side, big fruit (21.6 g), thick pulp with flesh rate accounting for 70.8%, hard and crispy flesh which is dry and has little water (78%), firm tissue structures that suit customers' tastes and export standards. The new variety of longans has its form of leaves similar to Giong Bac Lieu longans (GBL), but its form of fruits is similar to that of Xuong com vang longans (XCV). The order of nucleotides on the ITS genes of the new variety of longans differs from that of GBL variety of longans in 2 positions and XCV in 3 positions. The genetic relationship of the new variety of longans is more similar to GBL than XCV. The new variety of longan grows and develops strongly; a ten-year-old tree has its circumference of 0.92 m and productivity of over 70 kgs/tree. The variety's features concerning shapes and colors of flowers, leaves, fruits and trunks do not change due to the age of the tree, cloning and planting in different areas. Cloning by transplanting has strengthened the ability to grow and develop of the tree in comparison with planting with grafted branch; In rootstock cloning, Tieu da bo (TDB) rootstock prevails over XCV rootstock. The fruits of the new variety of longans can be well stored in frozen zones. The fruits still keep their trade quality after being frozen (in -45^oC within 30 minutes and kept cold in -18^oC within 30 days). Providing calcium to CaCl₂ fruit (2.5%) with 3 times of spraying in pre-harvest process (PHP) or dipping in CaCl₂ 8% within 20 minutes in post-harvest will raise the content of calcium pectate in the fruit, stabilize the fruit quality in freezing conservation by strengthening the flesh solidity, reducing ion leak through cell walls, and reducing flesh and tissue damage but not the fruit yield and quality. Covering roots within 10 weeks after seedling seeds (ASS) until harvest reduces soil moisture, brings about good effects in enhancing the capability to preserve fruits in frozen zones by reducing the water content in flesh. The impact method combining covering roots within 10 weeks ASS until harvest with dipping in CaCl₂ 8% within 20 minutes in post-harvest collection improved the effect of freezing fruits.

Key words: New variety of longan, Dimocarpus longan Lour., longan quality, frozen longans

2. New results of the thesis

The thesis identified a new variety of longan having dominant characteristics in comparison with some popular varieties of longan planted in the Mekong Delta. This variety has high productivity, big fruits, thick flesh that is solid, crispy, and delicious and has little water which suits customers’ taste and export standards. Especially, after the freezing process (in -45^oC within 30 minutes and being kept cold in -18^oC within 30 days), the fruits of the new variety can still keep their trade quality. The thesis also identified the techniques concerning providing calcium to the fruits in PHP and post-harvest; Covering roots in PHP or the method of combining covering roots with providing calcium had effective influences on enhancing the ability to freeze the fruits of the new variety of longan but not affected the productivity and quality of the fruits. The thesis identified the capability to freeze a longan fruit has a favorable correlation with the Ca-pectate content in flesh and contrary correlation with the water content in flesh through some criteria regarding fruit freezing such as: solidity, ion leak through cell walls, index on flesh and tissue damage.

3. Applications/ Further research

The thesis result is an important scientific basis, well serving the work of studying and teaching.

The thesis provided information about a new variety of longans, contributing to diversifying varieties of longans for production.

The thesis can evaluate the growing and developing process of the new variety of longans through the age of tree, different cloning and planting areas to form a basis for the projects and development of key longan growing areas.

The technical methods studied and applied to enhance the capability to free fruits really brought about some effects, forming a reference basis for planting strategies for developing exported frozen longan in Vietnam.

The influence of nitrate fertilizers and kali potassium fertilizers needs more studies to enhance quality and the ability to be kept in frozen zones of the new variety of longans. There would be more studies to perfect the planting technical process to enhance the fruit yield of the new variety of longans.

                               Supervisor                                                          Researcher

                                Prof.Dr. Nguyen Bao Ve                                        Nguyen Thi Kieu

Confirmation of

Head of School of Graduate

>> Xem chi tiết nội dung luận án

>> Xem thông tin đăng tải tại Website Bộ giáo dục và Đào tạo.