Tên đề tài: “Đánh giá các yếu tố tác động đến sự thay đổi chất lượng đất đai – Trường hợp nghiên cứu ở tỉnh Vĩnh Long”.

Tác giả: Nguyễn Quốc Hậu, Khóa: 2015

Chuyên ngành: Quản lý đất đai; Mã số: 62850103. Nhóm ngành: Môi trường và bảo vệ môi trường.

Người hướng dẫn chính: PGS.TS. Lê Văn Khoa - Trường Đại học Cần Thơ.

1. Tóm tắt nội dung luận án

Chất lượng đất đai là yếu tố quan trọng để đánh giá tiềm năng sản xuất nông nghiệp. Quá trình sử dụng đất đai quá mức đã làm chất lượng đất đai có dấu hiệu suy giảm. Do đó, việc tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đất đai đóng vai trò rất quan trọng trong việc quản lý đất đai. Nghiên cứu được thực hiện với các mục tiêu: i) Xác định biến động sử dụng đất và các yếu tố ảnh hưởng đến những thay đổi này trong giai đoạn 2000 – 2015 tại tỉnh Vĩnh Long; ii) Phân tích mối quan hệ giữa biến động sử dụng đất với chất lượng đất đai theo FAO, đánh giá sự thay đổi chất lượng đất đai và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi chất lượng đất đai ở Vĩnh Long; iii) Xác định các tiến trình làm thay đổi loại đất; iv) Đề xuất hướng quản lý và sử dụng tài nguyên đất đai bền vững. Để đạt được các mục tiêu đề ra, phương pháp đánh giá đa tiêu chí (MCE) được áp dụng để phân tích cơ sở dữ liệu kế thừa và thông tin từ PRA, đồng thời kết hợp với kỹ thuật GIS. Kết quả cho thấy:

- Giai đoạn 2000 – 2015 chứng kiến sự chuyển đổi nhiều nhất từ lúa 2 vụ sang lúa 3 vụ bên cạnh các biến động lúa 3 vụ chuyển sang lúa – màu; lúa 3 vụ chuyển sang cây ăn quả; lúa – màu chuyển sang 2 lúa – màu và lúa – màu chuyển sang cây ăn quả thì ít thay đổi.  Chất lượng đất đai tỉnh Vĩnh Long có xu hướng giảm và phụ thuộc vào biến động của LUTs trên từng loại đất khác nhau. Cụ thể, có 3 chất lượng đất đai suy giảm: dinh dưỡng trong đất, độc chất do phèn hóa, sự tích tụ - nén dẽ. Nhưng chất lượng đất đai này bị ảnh hưởng mạnh bởi 03 yếu tố cấp 1: hóa học đất, vật lý đất và sinh học đất; đồng thời bị tác động mạnh bởi 05 đặc tính đất đai chủ yếu là đặc tính đất gồm: hàm lượng chất hữu cơ (OM), giá trị pH, tầng chẩn đoán, dung trọng và tỷ trọng.

- Sự thay đổi kiểu sử dụng đất từ lúa sang cây trồng cạn hay cây ăn quả và ngược lại đã làm thay đổi các tiến trình trong đất dẫn đến thay đổi tên loại đất. Các tiến trình đó gồm có 5 loại phổ biến: tiến trình oxy hóa, tiến trình khử, tiến trình phân hóa phẫu diện đất, tiến trình tích tụ - nén dẽ và tiến trình suy giảm chất hữu cơ. Phổ biến nhất là tiến trình khử.  

2. Những kết quả mới của luận án

Nghiên cứu đã xác định được các yếu tố tác động đến sự thay đổi chất lượng đất đai. Trong đó, yếu tố hàm lượng chất hữu cơ có ảnh hưởng quyết định đến tài nguyên đất đai ở tỉnh Vĩnh Long.

Nghiên cứu đã tìm ra các tiến trình đất trên cơ sở mối quan hệ giữa biến động sử dụng đất đai và chất lượng đất đai ở tỉnh Vĩnh Long. Tiến trình chủ yếu xảy ra ở Vĩnh Long là tiến trình khử.

3. Các khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu

Kết quả của luận án là một tài liệu hữu ích cho khuyến nông. Đặc biệt nhất là quản lý sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long và các vùng tương tự.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

Việc nhận biết các tiến trình đất đang diễn ra thông qua mối quan hệ với các kiểu sử dụng đất đai có thể dự báo xu hướng chất lượng đất đai. Giúp cho cơ quan quản lý nhà nước có những chính sách, giải pháp phù hợp với tình hình chất lượng đất đai.

Góp phần cập nhật bản đồ đơn vị đất đai và xác định tiềm năng đất đai phục vụ quy hoạch sử dụng đất.

Cần nghiên cứu về chất lượng đất đai trên cây trồng cạn và cây ăn quả để có bức tranh tổng thể về chất lượng đất đai cho sản xuất nông nghiệp ở tỉnh Vĩnh Long.

1. Summary

Land qualities (LQs) are taken into account as the important factors to evaluate the land potential. The overuse of land resources has caused soil degradation. Hence, the determination of the impacting factors could play a crucial role in land management. The research aims to: i) determine the land-use changes and factors affecting these changes in the period of 2000 – 2015 in Vinh Long Province; ii) analyze the relationship between the land-use variation and land quality according to FAO; iii) identify the soil processes those change the soil types; iv) propose the proper orientation for sustainable land management and exploitation. To achieve these goals, the proposed approach has been applied Multi-Criteria Evaluation (MCE) method to analyze inherit database and the information from PRA and combination with the GIS technique. The results showed:

In the period 2000 – 2015, rice shifted from double - to triple - cropped fields was the most changing whereas the triple rice to the rotation ability on the rice - cash crops, the triple rice to fruits farming, the rice - cash crops to the double rice - cash crops and the rice - cash crops to fruits farming those dropping are little changes. LQs tend to be decrease and influence by the varied ability of land use utilization types on different soils. There are 03 LQs, such as: soil nutrition, the toxicity of acidification, soil eluviation – compaction. These were impacted by level 1 of factors: chemical soil properties, physical soil properties and biological soil properties; concurrently, it was impacted by 5 land properties: organic matter, pH values, diagnostic horizons, bulk density, and density. All of them focus on soil properties.

The changing of land-use types: rice paddy into shallow crops or fruits farming and in contrast to this has changed the soil processes. They are 05 common types: the oxidation process, reduction process, soil stratification process, accumulation – compression process, and decreasing of organic matter process.

2. Creative aspects

The study determines that the factors impacted to land quality changes. In which, the organic matter content strongly affects to the soil resource in Vinh Long province.

The study identifies soil processes – mainly reduction processes by the relationship between LUTs vary ability and land qualities in Vinh Long province.

3. Application capacity and further researches

The results of the thesis are useful documents for encouraging agriculture, especially on soil management and land use in Vinh Long province and other locations in Mekong Delta having the same condition.

The processes were known through the relation with land-use types which can forecast the trends of land quality. Hence, it's useful for government officials to compile policies and solutions suitable to the land qualities really.

Contribution and updating of the land mapping units and identifying land capacity for land use planning.

The research on land qualities should be done in the area of ​​cash crops and fruits farming so that having a complete picture of LQs for agricultural production in Vinh Long province.

• Xem chi tiết nội dung luận án
•  Xem thông tin đăng tải tại Website Bộ giáo dục và Đào tạo. (Nhập tên NCS vào ô tìm kiếm)